نوشیدنی قهوه نوعی نوشیدنی گرم است که از دانه برشته شده قهوه که از گیاه قهوه بدست می آید، تهیه می شود.

این نوع نوشیدنی همچون چای، جایگاه خاصی در انواع نوشیدنی های گرم دارد. با اضافه نمودن مواد مختلف به نوشیدنی قهوه و همچنین با روش های مختلف دم کردن آن، انواع متفاوتی از این نوع نوشیدنی را تهیه می کنند.

روش های مختلف دم کردن قهوه :

برای تهیه نوشیدنی قهوه، قهوه را می توان به صورت های مختلف دم کرد. تمام این روش ها را به چهار دسته کلی تقسیم بندی نموده اند که تفاوت این روش ها تنها به این نکته بستگی دارد که چگونه آب را به قهوه اضافه می کنند.

جوشاندن :

یکی از روش های قدیمی دم کردن قهوه که هنوز در خاور میانه، آفریقای شمالی، ترکیه و یونان به کار می رود، این است که قهوه را به همراه آب، داخل قوری می ریزند و اجازه می دهند که آرام به جوش آید. این نوع قهوه را گاهی شیرین مصرف می کنند. برای این کارچند حبه قند داخل قوری می ریزند و می گذارند تا همراه قهوه به جوش آید. گاهی به این قهوه هل هم اضافه می کنند.

قهوه ترک به این روش تهیه می شود. قهوه بدست آمده، نوشیدنی غلیظی است که رویش کف دارد و پودر قهوه هم در ته فنجان، ته نشین شده است.

تحت فشار قرار دادن :

قهوه اسپرسو ، با تحت فشار قرار دادن آب داغ تهیه می شود. این روش برای تهیه انواع نوشیدنی های قهوه به کار می رود. قهوه اسپرسو طعم متمایزی داشته و به علاوه رویش ماده خامه مانندی جمع می شود.

در این روش از نوعی قوری که سه بخش دارد استفاده می کنند. در قسمت پایینی، آب می ریزند. پس از آن که آب به جوش می آید، با فشار وارد قسمت میانی می شود که پودر قهوه در آن قسمت قرار دارد. در نهایت، نوشیدنی قهوه در قسمت بالایی قوری جمع می شود. معمولاً قوری را روی گاز می گذارند تا عملیات تهیه قهوه صورت گیرد.

کمک گرفتن از نیروی جاذبه :

روشی دیگر برای تهیه ی نوشیدنی قهوه، قرار دادن پودر قهوه داخل یک صافی است که آب جوش قطره قطره روی قهوه می چکد. طعم این قهوه به میزان آب و قهوه بسیار بستگی دارد. اما کلاً طعم قهوه اسپرسو از این قهوه بهتر است. در این روش با استفاده از نیروی جاذبه، آب از میان پودر قهوه عبور می کند و قهوه خوش طعمی را ایجاد می نماید.

خیس کردن :

در این روش از استوانه ای شیشه ای که دارای پیستون صافی داری است استفاده می کنند. قهوه و آب جوش در استوانه با هم مخلوط می شوند (معمولاً به مدت چند دقیقه) قبل از آن که پیستون که به شکل فویل است، پایین بیاید. در این هنگام نوشیدنی قهوه در قسمت بالایی آماده ریختن است.

قهوه های کیسه ای نسبت به چای کیسه ای کمیاب ترند. این امر به دلیل آن است که در تهیه ی قهوه کیسه ای باید مقدار زیادی قهوه آسیاب شده (نسبت به چای به کار رفته در چای کیسه ای) به کار برد که از نظر اقتصادی برای تولید کنندگان این محصولات، با صرفه نمی باشد.

در تمام این روش ها از مخلوط آب جوش با قهوه آسیاب شده (دانه قهوه ای که برشته و آسیاب شده است) استفاده می شود. پودر قهوه یا پشت صافی باقی می ماند یا همراه نوشیدنی داخل فنجان ریخته می شود. میزان ریز بودن دانه قهوه بستگی به نوع نوشیدنی دارد که قرار است با آن تهیه شود.

دستگاه های برقی تهیه قهوه، آب را جوش می آورند و سپس مواد لازم را بدون این که لازم باشد انسان کمک زیادی کند، با هم مخلوط می کنند. این دستگاه ها بر اساس برنامه زمان بندی خاصی عمل می کنند. افرادی که در تهیه نوشیدنی قهوه مهارت دارند، دانه های سبز قهوه خام و دم کردن آنها به روش سنتی را ترجیح می دهند.

انواع نوشیدنی قهوه :

قهوه تلخ: نوعی قهوه ی دم کرده است که بدون شکر، شیر و دیگر مواد افزودنی مصرف می شود.

شیر قهوه: قهوه ای است که پس از تهیه ی آن، شیر و گاهی شکر اضافه می کنند.

کاپوچینو: نوعی اسپرسو است که با شیر کف کرده و گاهی شکر و کاکائو تهیه می شود.

قهوه معطر: در برخی کشورها، به نوشیدنی قهوه مواد مختلفی اضافه می نمایند. شکلات یکی از مرسوم ترین این مواد است که یا روی قهوه آماده شده می پاشند یا همراه با قهوه هنگام دم کردن، مخلوط می کنند. البته از برخی ادویه جات از جمله دارچین، جوز هندی، هل و.. هم برای معطر نمودن قهوه استفاده می کنند.

قهوه یونانی یا قهوه ترک: این نوع قهوه را با جوشاندن پودر بسیار ریز قهوه در آب تهیه می کنند. این نوع قهوه را داخل قوری مسی که دسته بلندی دارد و سر آن باز است درست می کنند. زمانی که قهوه را داخل فنجان می ریزند، صافی نمی گذارند و بنابراین، پودر قهوه که دیگر به تفاله قهوه تبدیل شده است هم داخل فنجان می ریزد. معمولاً فنجان را تا مدتی حرکت نمی دهند تا این پودر قهوه کاملاً ته نشین شود. گاهی به این نوع قهوه ادویه و شکر هم اضافه می کنند.

قهوه فوری :

قهوه فوری پودری است که قابل حل شدن در آب یا شیر می باشد. این نوع قهوه به روشی بسیار متفاوت از قهوه هایی که در بالا در موردشان توضیح داده شد، تهیه می شوند. البته این نوع قهوه مسلماً طعم قهوه هایی که برای درست کردن آنها زمان صرف می شود، را ندارد.

برخی این نوشیدنی را غیر قابل تحمل به شمار می آورند و بعضی عقیده دارند که جانشین خوبی برای نوشیدنی قهوه واقعی است. برخی هم اعتقاد دارند که این نوشیدنی، اصلاً قهوه نیست و نوعی نوشیدنی خاص خود می باشد.

جنبه های اجتماعی نوشیدنی قهوه :

کشورهای آمریکا، آلمان و فنلاند به ترتیب، بیشترین میزان مصرف قهوه را دارند. در کانادا و اروپا هم این نوشیدنی رایج است و بسیاری از رستوران ها تخصص ویژه ای در تهیه ی این نوشیدنی دارند .

در این رستوران ها چای، انواع ساندویچ، انواع کیک و کلوچه و دیگر انواع اسنک هم عرضه می شود. افرادی که این نوشیدنی را خیلی دوست دارند، معمولاً در پیک نیک ها و یا مسافرت ها قهوه را آماده نموده و داخل فلاسک که تا مدتها آن را گرم نگه می دارد با خود می برند.

در برخی کشورها، مخصوصاً شمال فرانسه، نوشیدنی قهوه جایگاه خاصی در عصرانه دارد. افراد، دوستان و افراد فامیل خود را به عصرانه دعوت می کنند و به عنوان عصرانه، به آنها قهوه با کیک می دهند. معمولاً این کیک ها را خانم ها خود در خانه تهیه می کنند.

البته از قهوه در وعده صبحانه هم بسیار زیاد استفاده می کنند.

مواد محرک موجود در قهوه :

همان طور که می دانید، قهوه دارای کافئین بوده که نوعی ماده محرک محسوب می شود. بنابراین معمولاً برای صبحانه و هنگام کار، از این نوع نوشیدنی استفاده می کنند (چون کافئین خاصیت از بین بردن حالت خواب آلودگی دارد). دانش آموزان و دانشجویان هم در شب های امتحانات، از این نوشیدنی استفاده می کنند که قدرت تمرکزشان بالا رود.

کارمندان هم وقتی خسته می شوند و احساس می کنند که برای ادامه کار دیگر انرژی ندارند، با خوردن یک فنجان قهوه انرژی خود را باز می یابند.

قهوه بدون کافئین، نوعی قهوه است که کافئین موجود در آن را با استفاده از آب یا یک حلال دیگر، مثلاً تری کلرو اتیلن گرفته اند.

قهوه به عنوان نوعی کود :

تفاله نوشیدنی قهوه کود خوبی محسوب می شود، چون میزان نیتروژن آن بسیار بالاست. نیتروژن بخش عمده RNA و DNA و همچنین پروتئین را تشکیل می دهد که گیاهان برای رشد خود، به این مواد نیاز اساسی دارند. پودر قهوه پتاسیم، فسفر و بسیاری از مواد لازم برای رشد گیاه را هم در بر می گیرد. بسیاری از باغبان ها به این نتیجه رسیده اند که با اضافه کردن پودر قهوه به خاک، گل های رز بزرگ و خوشرنگ می شوند.

خطر نوشیدن قهوه برای سلامتی .

کافئین موجود در قهوه می تواند فرد مصرف کننده را معتاد کند یا احتمال خطر ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد. افرادی که از این نوشیدنی زیاد مصرف می کنند، همگی نوعی حالت عصبی را پس از مصرف زیاد قهوه بیان می کنند. در سال های اخیر، تحقیقات نشان داده اند که مصرف چای، به مراتب کم ضررتر و سالم تر از مصرف قهوه است. البته چای هم کافئین دارد، اما مقدار این کافئین کمتر است.

تحقیقات مختلفی در زمینه ضررهای نوشیدن قهوه صورت گرفته است. برای مثال، تحقیقی که در فوریه سال ۲۰۰۳ م در کشور دانمارک بر روی ۱۸٫۴۷۸ زن باردار که میزان مصرف قهوه آنها در دوران بارداری شان زیاد بود صورت گرفت، نشان داد که احتمال مرده به دنیا آمدن نوزاد در مادرانی که هنگام بارداری قهوه زیاد می نوشیدند (تقریبا ۴ تا ۷ فنجان در روز) بسیار بیشتر از مادرانی است که از این نوشیدنی خیلی کم استفاده می کنند.

تحقیقی که در سال ۲۰۰۴ انجام شد نشان داد که مصرف بیش از یک فنجان قهوه در روز، سبب افزایش التهاب و حالت برافروختگی می شود. در نتیجه این حالت، مصرف قهوه تأثیر مضاعفی بر عروق قلبی می گذارد .

میوه ها به دو صورت خشک می شوند:

۱- به طور طبیعی

۲- با دستگاه، مثل دستگاه خشک کن مواد غذایی

کشمش، خرما و آلو خشک نمونه هایی از این ها هستند. سایر میوه هایی که می توان آنها را خشک کرد شامل: سیب، زردآلو، موز، توت، کیوی، انجیر، انبه، هلو، گلابی، آناناس، توت فرنگی، گوجه فرنگی و خرمالو است.

میوه های خشک را می توان برای مدت زمان طولانی نگهداری کرد، بنابراین جایگزین مناسبی برای میوه تازه در خارج از فصل آن است، مثل مصرف آلو یا آلبالو خشک در زمستان.

خشک کردن میوه، راه مناسبی برای نگهداری آن در خارج از یخچال است، پس نیازی به یخچال نیست.

میوه های خشک منبع غنی ویتامین های A، B1، B2، B3، B6 و پانتوتنیک اسید و نیز املاحی مثل کلسیم، آهن، منیزیم، فسفر، پتاسیم، سدیم، مس و منگنز هستند.

هر ۱۰۰ گرم میوه خشک تقریباً ۲۵۰ کالری انرژی و ۱ تا ۵ گرم پروتئین دارد.

در اثر کاهش آب موجود در میوه در طی فرآیند خشک کردن (تقریباً ۷ قسمت از ۸ قسمت آب آن از بین می رود)، میوه خشک شده طعم بهتری به خود می گیرد. اما باید توجه داشت حرارتی که برای خشک کردن میوه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد تا حدود زیادی موجب از بین رفتن ویتامین C موجود در میوه می‌شود.

به میوه هایی که در خارج از منزل(در صنعت یا مغازه ها) خشک می شوند، ماده ای بنام اکسید سولفور اضافه می کنند که می تواند باعث بروز آسم در افراد حساس به آن شود. برای تثبیت رنگ میوه به آن سولفور می زنند.

میوه هایی که به طور طبیعی و بدون افزودن سولفور خشک می شوند (مثل خشک کردن کشمش در سایه یا در مقابل آفتاب) دارای رنگ تیره تری نسبت به میوه تازه هستند، ولی طعم آنها به میوه تازه بیشتر شبیه است.

البته تا اندازه ای می توان رنگ بعضی میوه ها را بعد از برش دادن، با افزودن مقدار کمی از یک چاشنی قوی تثبیت کرد؛ مثلاً افزودن مقدار کمی آب لیمو ترش به تکه های بریده شده سیب.

میوه‌ تازه بخوریم یا خشک شده؟

علی رغم فواید میوه های خشک، متخصصان معتقدند مهم‌ترین وجه تمایز میوه‌های خشک شده با میوه‌های تازه، تبخیر آبی است که حاوی مقادیر قابل توجهی مواد مغذی است.

البته میوه‌های خشک شده برای مصرف در شرایط خاص مانند تغییر فصل یا استفاده در ورزش‌هایی مانند کوهنوردی که امکان حمل وزن زیاد بار وجود ندارد، سودمند هستند.

پزشکان توصیه می‌کنند که در صورت امکان حداقل روزی ۲ لیوان میوه خرد شده متنوع مصرف شود. اما در صورتی که این امکان وجود نداشته باشد، هر نصف لیوان میوه خشک شده، تقریبا با یک لیوان میوه تازه خرد شده برابر است.

برای مثال زرد‌آلوی تازه از ۸۶ درصد آب و ۱۰۴ کالری انرژی تشکیل شده است. اما نیم لیوان زرد‌آلوی خشک شده ۷۶ درصد آب و ۲۱۲ کالری انرژی دارد.

با توجه به افزایش کالری میوه‌های خشک شده، در صورتی که از رژیم لاغری پیروی می‌کنید، مصرف زیاد آنها توصیه نمی‌شود.

پزشکان خاطر نشان می‌کنند که میوه‌های خشک باید در کنار میوه‌های تازه مصرف شوند و به هیچ وجه نمی‌توان میوه خشک را جایگزین میوه تازه کرد.

لذا برای داشتن بدنی سالم و نیرومند، همیشه به مقدار کافی میوه تازه و خشک بخورید.